Top ứng dụng blockchain thực tế ngoài tiền điện tử

1. Giới thiệu

Blockchain – công nghệ chuỗi khối đã trở thành một trong những phát minh đột phá nhất của thế kỷ 21. Khi nhắc đến blockchain, nhiều người thường nghĩ ngay đến Bitcoin và các loại tiền điện tử khác. Tuy nhiên, tiềm năng ứng dụng của công nghệ này vượt xa khỏi phạm vi tài chính. Với những đặc tính như tính minh bạch, phi tập trung, bảo mật cao và khả năng tạo niềm tin mà không cần trung gian, blockchain đang dần thay đổi cách thức hoạt động của nhiều ngành công nghiệp truyền thống.

Bài viết này sẽ giới thiệu top ứng dụng thực tế của blockchain ngoài lĩnh vực tiền điện tử, đồng thời phân tích tác động của chúng đối với xã hội hiện đại. Từ chuỗi cung ứng đến y tế, từ giáo dục đến nghệ thuật, công nghệ blockchain đang mở ra những cơ hội mới và giải quyết những thách thức tồn đọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống.

2. Chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc

Một trong những ứng dụng nổi bật nhất của blockchain ngoài tiền điện tử chính là trong lĩnh vực quản lý chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Với đặc tính không thể thay đổi dữ liệu sau khi đã được xác nhận, blockchain mang đến giải pháp minh bạch chưa từng có cho vấn đề truy xuất nguồn gốc hàng hóa.

Quản lý chuỗi cung ứng với blockchain tại Walmart

Walmart là một trong những tập đoàn tiên phong áp dụng công nghệ blockchain vào quản lý chuỗi cung ứng thực phẩm. Từ năm 2018, Walmart đã hợp tác với IBM triển khai nền tảng IBM Food Trust để theo dõi thực phẩm từ trang trại đến bàn ăn. Kết quả đáng kinh ngạc: thời gian truy xuất nguồn gốc thực phẩm giảm từ 7 ngày xuống chỉ còn 2,2 giây. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí mà còn đảm bảo an toàn thực phẩm, giảm thiểu tác động của các đợt thu hồi sản phẩm.

Quản lý chuỗi cung ứng với blockchain tại Provenance

Trong ngành công nghiệp thời trang, Provenance – một startup công nghệ đã phát triển nền tảng blockchain giúp người tiêu dùng xác minh nguồn gốc quần áo và điều kiện sản xuất. Người mua có thể quét mã QR trên sản phẩm để xem toàn bộ hành trình của món đồ: từ nguồn nguyên liệu, quá trình sản xuất, cho đến điều kiện làm việc của công nhân. Điều này không chỉ giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định mua sắm có trách nhiệm mà còn thúc đẩy các thương hiệu minh bạch hơn trong hoạt động kinh doanh.

Quản lý chuỗi cung ứng với blockchain tại Maersk

Maersk – công ty vận tải container lớn nhất thế giới đã hợp tác với IBM phát triển TradeLens – nền tảng blockchain để số hóa và đơn giản hóa chuỗi cung ứng toàn cầu. Hệ thống này kết nối tất cả các bên liên quan trong chuỗi cung ứng, bao gồm hãng tàu, cảng biển, hải quan và các nhà cung cấp dịch vụ hậu cần, giúp giảm lượng giấy tờ lên đến 20% và tiết kiệm hàng tỷ đô la mỗi năm.

3. Y tế và hồ sơ bệnh án điện tử

Ngành y tế đang chứng kiến một cuộc cách mạng nhờ áp dụng công nghệ blockchain vào quản lý hồ sơ bệnh án và dữ liệu y tế. Những thách thức về bảo mật thông tin, tính toàn vẹn dữ liệu và khả năng chia sẻ hồ sơ giữa các cơ sở y tế đang dần được giải quyết nhờ đặc tính phi tập trung của blockchain.

Blockchain trong hồ sơ y tế:

Medicalchain là một trong những dự án tiên phong ứng dụng blockchain để lưu trữ và chia sẻ hồ sơ y tế. Nền tảng này cho phép bệnh nhân kiểm soát hoàn toàn hồ sơ của mình, quyết định ai có thể truy cập và xem thông tin. Các bác sĩ được ủy quyền có thể truy cập nhanh chóng vào lịch sử bệnh án, giúp đưa ra quyết định điều trị chính xác và kịp thời. Tại Singapore, chính phủ đã triển khai dự án MediBloc sử dụng blockchain để kết nối các bệnh viện, phòng khám và trung tâm y tế, tạo nên một hệ sinh thái y tế thống nhất và an toàn.

Blockchain trong thử nghiệm thuốc:

Trong lĩnh vực nghiên cứu y học, blockchain đang giải quyết vấn đề về tính minh bạch và chính xác của dữ liệu thử nghiệm lâm sàng. Công ty công nghệ y tế Boehringer Ingelheim đã hợp tác với IBM phát triển nền tảng blockchain để theo dõi toàn bộ quá trình thử nghiệm thuốc, từ thiết kế nghiên cứu, thu thập dữ liệu đến phân tích kết quả. Điều này đảm bảo dữ liệu không thể bị làm giả hoặc thay đổi, tăng cường độ tin cậy của các nghiên cứu y học.

Blockchain trong dược phẩm:

MediLedger là một dự án blockchain tập trung vào chống hàng giả trong ngành dược phẩm. Mỗi năm, hàng triệu người tử vong do sử dụng thuốc giả, gây thiệt hại hàng tỷ đô la cho ngành công nghiệp dược phẩm. MediLedger cung cấp giải pháp truy xuất nguồn gốc thuốc, đảm bảo chỉ những sản phẩm hợp pháp mới được phân phối đến người tiêu dùng. Khi quét mã vạch trên bao bì thuốc, người dùng có thể xác minh nguồn gốc, ngày sản xuất và toàn bộ hành trình di chuyển của sản phẩm.

4. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và nội dung số

Blockchain đang mang đến giải pháp đột phá cho vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và nội dung số – một thách thức tồn tại dai dẳng trong thời đại internet. Với đặc tính không thể thay đổi và có dấu thời gian, blockchain tạo ra một hệ thống đáng tin cậy để xác minh quyền sở hữu và nguồn gốc của tác phẩm sáng tạo.

Blockchain trong nội dung số:

Po.et là một nền tảng blockchain được thiết kế để quản lý quyền sở hữu và cấp phép cho nội dung kỹ thuật số. Nhà sáng tạo nội dung có thể đăng ký tác phẩm của mình trên blockchain, tạo ra một “chứng chỉ số” (digital certificate) chứng minh quyền sở hữu và thời điểm tạo ra tác phẩm. Điều này giúp bảo vệ nhà sáng tạo khỏi việc bị sao chép trái phép và tạo điều kiện thuận lợi cho việc cấp phép sử dụng nội dung.

Blockchain trong âm nhạc:

Trong ngành âm nhạc, Musicoin đang sử dụng blockchain để xây dựng một nền tảng phân phối âm nhạc phi tập trung, loại bỏ trung gian và cho phép nghệ sĩ được trả tiền trực tiếp mỗi khi tác phẩm của họ được nghe. Hệ thống này sử dụng “hợp đồng thông minh” (smart contracts) để tự động phân phối doanh thu cho các bên liên quan như nhạc sĩ, nhà sản xuất và nhà phát hành theo tỷ lệ đã thỏa thuận trước.

Blockchain trong hình ảnh:

Binded (trước đây là Blockai) là một dịch vụ sử dụng blockchain để bảo vệ bản quyền hình ảnh. Nhiếp ảnh gia và họa sĩ có thể “đóng dấu” tác phẩm của mình trên blockchain, tạo ra bằng chứng pháp lý về quyền sở hữu. Khi phát hiện vi phạm bản quyền, các nghệ sĩ có thể dễ dàng chứng minh họ là chủ sở hữu hợp pháp của tác phẩm.

Blockchain trong xuất bản:

Trong lĩnh vực sách và xuất bản, Publica đang sử dụng blockchain để tạo ra một mô hình xuất bản mới. Tác giả có thể phát hành “khóa truy cập sách” (book access keys) trên blockchain, cho phép độc giả mua và sở hữu sách kỹ thuật số mà không cần thông qua các nền tảng truyền thống như Amazon. Điều này không chỉ tăng lợi nhuận cho tác giả mà còn cho phép độc giả thực sự sở hữu sách điện tử thay vì chỉ “thuê” như trong các mô hình hiện tại.

5. Bỏ phiếu và quản trị điện tử

Hệ thống bầu cử và quản trị điện tử là một trong những lĩnh vực có tiềm năng ứng dụng blockchain cao nhất. Với những vấn đề như gian lận bầu cử, thiếu minh bạch và chi phí tổ chức bầu cử tốn kém, blockchain mang đến giải pháp đáng tin cậy và hiệu quả về mặt chi phí.

Bỏ phiếu điện tử dựa trên blockchain

Estonia – quốc gia tiên phong trong chính phủ điện tử đã triển khai hệ thống bỏ phiếu điện tử dựa trên blockchain từ năm 2019. Công dân có thể bỏ phiếu trực tuyến thông qua thẻ căn cước điện tử, đảm bảo chỉ những người có quyền bỏ phiếu mới có thể tham gia. Kết quả bầu cử được lưu trữ trên blockchain, không thể thay đổi hoặc làm giả, tạo nên một hệ thống bầu cử minh bạch và đáng tin cậy. Theo thống kê, trong cuộc bầu cử quốc hội gần đây, 44% số phiếu được bỏ qua hệ thống này, tiết kiệm hàng nghìn giờ công của cử tri và hàng triệu euro chi phí tổ chức.

Thành phố Zug của Thụy Sĩ, còn được biết đến với tên gọi “Crypto Valley”, đã thí điểm hệ thống bỏ phiếu blockchain cho các cuộc trưng cầu dân ý địa phương. Người dân tải ứng dụng di động, xác minh danh tính và thực hiện bỏ phiếu từ bất kỳ đâu. Dự án đã thu hút sự tham gia đông đảo của người dân và được đánh giá cao về tính bảo mật và tiện lợi.

6. Kết luận